Słowniczek internetowy

Adres E-mail

Zob. E-mail.

Adres IP (ang. IP address)

Unikatowy adres maszyny w sieci internet. Format adresu to cztery jednobajtowe liczby oddzielone kropkami, np. 148.81.83.98.

Algorytm DES (ang. DES Encrypt)

Standard szyfrowania, algorytm służący m.in. do szyfrowania załączników w poczcie elektronicznej.

Anonimowy ftp (ang. Anonymous FTP)

Anonimowy FTP pozwala na skorzystanie z ogromnych zasobów sieciowych rozmieszczonych na serwerach na całym świecie. Do takiego sewera można się zalogować używając klienta ftp, na konto użytkownika Anonymous, jako hasło podając swój adres E-mail.

Aplet (ang. Applet)

Krótki program (mała aplikacja, "aplikacyjka"), stanowiący część dokumentu internetowego. Pojęcie applet jest odnoszone w Internecie do małych programów (skryptów) napisanych za pomocą języka programowania Java, firmy Sun. Applet wykonuje jakieś zadanie, np. pozwala wyświetlać animację. Applety Javy są interpretowane (akceptowane) przez przeglądarkę Netscape Navigator 2.0.

Archie

Sieć baz danych zawierających listy wszystkich plików dostępnych w internecie poprzez anonimowego ftp. Aby odnaleźć żądany plik trzeba podłączyć się do tzw. archie serwera i zadać pytanie o plik.

Artykuł (ang. article)

List lub wiadomość konkretnego użytkownika przeznaczona dla grupy dyskusyjnej.

Attachment

Zob. Załącznik

Baza danych (ang. database)

Uporządkowany zbiór danych, dający się łatwo przeszukiwać. W szczególności w internecie bazą danych może być zbiór artykułów list dyskusyjnych, spis użytkowników danej sieci, interaktywne bazy danych dostępne przez WWW itp.

BBS (ang. Bulletin Board System)

Elektroniczna "tablica ogłoszeniowa", system komputerowy, w którym użytkownicy mogą wymieniać między sobą informacje i pliki, prowadzić rozmowy, wysyłać i odbierać pocztę. Niektóre systemy oferują bardziej zaawansowane usługi, m.in. dostęp do Inernetu (np. Maloka BBS w Warszawie).

Bod (ang. baud)

Jednostka miary szybkości transmisji danych.

Bookmark

Zob. Zakładka.

Bramka

Zob. Gateway.

Browser

Zob. Przeglądarka WWW

Brydż (ang. bridge)

Zob. Most.

Bundle

Zob. Zestaw internetowy

Cache

Specjalny katalog w przeglądarce WWW, gromadzący grafikę wczytywaną w trakcie przeglądania zasobów sieci. Gdy po raz kolejny sięgamy do tej samej strony, przeglądarka wczytuje na ekran grafikę z cache'a, a nie z Internetu, co znacznie przyspiesza wczytanie całej strony i oszczędza czas. Im większy cache, tym większa możliwość magazynowania grafiki. Optymalna wielkość powinna sięgać 10-15 megabajtów.

COM

Zob. Port szeregowy.

Czcionka fizyczna

Atrybut czcionki zmieniający jej wygląd w przeglądarce WWW, np. czcionka pochylona, pogrubiona, podkreślona, powiększona, zmniejszona, superskrypt, subskrypt itp.

Czcionka logiczna

Atrybut czcionki, zmieniający jej wygląd w przeglądarce WWW, związany z jej zastosowaniem, np. kod, zmienna, cytat, akronim. Do poszczególnych atrybutów są zwyczajowo przypisane style fizyczne, które są generowane w przeglądarce. Niektóre przeglądarki pozwalają użytownikowi samodzielnie zmienić atrybuty fizyczne przypisane poszczególnym czcionkom logicznym.

Demon (ang. Daemon)

Program serwera usług, pracujący zazwyczaj w tle na serwerze Unixowym i obsługujący zapytania klientów. Przykłady to demon ftp, demon http, demon irc itp.

Dial-up

Połączenie z internetem realizowane przez modem podłączony do komputera domowego i dzwoniący do usługodawcy internetowego.

DNS (ang. Domain Name Service)

System nazewnictwa domen w sieci internet. Pozwala nadawać komputerom nazwy zrozumiałe dla człowieka i tłumaczy je na numery IP.

Dokument źródłowy lub źródło dokumentu (ang. source document)

Oryginalna postać dokumentu internetowego, zapisana w kodach języka HTML. Zaawansowane preglądarki pozwalają obejrzeć postać źródłową oglądanego dokumentu, co pozwala użytkownikowi zorientować się w konstrukcji wybranych elementów, jeśli z jakichś powodów interesuje go sposób przedstawienia danych.

Domena (ang. domain)

Nazwa podsieci, czyli też część nazwy adresu e-mail. Niektóre domeny posiadają poddomeny. Np. domeną jest .pl, .ch, .su, itp. Poddomena to np. .edu, .gov, .mil. Przykładowy adres składa się z nazwy użytkownika i domeny z poddomenami, np. chris@ia.pw.edu.pl.

Download

Pobieranie pliku z innego komputera.

E-mail (ang. Electronic Mail)

Poczta elektroniczna. Usługa pozwalająca na przesyłanie w internecie listów. Każdy list musi być zaadresowany wg. schematu nazwa_użytkownia@adres_maszyny. Przykładowo użytkownik Jacek Kowalski posiadający konto w firmie xyz w Polsce mógłby mieć adres: JKowalski@xyz.com.pl. Do czytania i pisania listów służą specjalne programy takie jak np. PMail dla DOS-u i Windows, Elm lub Pine dla Unixa i inne. Poza tekstami można przesyłać pocztą elektroniczną, także pliki binarne odpowiednio przetworzone na format tekstowy. Do tego celu służą programy uuencode/uudecode.

Edytor HTML

Program służący do tworzenia dokumentów internetowych w standardzie HTML. Chociaż jest możliwe zbudowanie dokumentu internetowego za pomocą każdego, nawet najprostszego edytora tekstów, edytory HTML są tworzone, aby przyspieszać i automatyzować proces konstruowania stron WWW, uwalniając użytkownika od ręcznego wprowadzania poleceń HTML. Więkoszść edytorów pracuje w trybie "tekstowym", wyświetlając wszystkie znaki sterujące (polecenia) HTML, niektóre pozwalają tworzyć dokumenty w trybie "graficznym", masując kody języka, a stosowane są też edytory pozwalające wprowadzać poszczególne elementy w sposób całkowicie zautomatyzowany, za pomocą zestawiania "klocków".

Emoticon

Zob. Smiley.

Ethernet

Jeden ze standardów sieci lokalnych. Wykorzystuje metodę dostępu CSMA/CD (and. Carrier Sense Multiple Access/Collision Detection) polegającą na dostępie wielostacyjnym i detekcji kolizji. Użytkownik sieci nadaje tylko wtedy kiedy nikt więcej nie nadaje. Jeżeli wykryta zostanie kolizja (czyli zacznie nadawać dwóch lub więcej użytkowników) to transmisja jest wznawiana po losowym odstępie czasu. Prędkość w sieci ethernet wynosi 10 lub 100 Mbps (tzw. Fast Ethernet).

Extensions

Zob. Rozszerzenia.

FAQ (ang. Frequently Asked Questions)

Pliki tekstowe krążące w sieci internet, a zawierające wszystkie odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania z danej dziedziny. Każda lista dyskusyjna ma swój własny FAQ. Akronim celowo kojarzy się z wulgarnym wyrazem z języka angielskiego.

FDDI (ang. Fiber Distributed Data Interface)

Standard sieci lokalnych i miejskich. Wykorzystuje metodę dostępu polegającą na przekazywaniu tokena. Nadawać może jedynie stacja posiadająca token, ale zaraz po nadaniu powinna wysłać token w sieć, aby umożliwić nadawanie innej stacji. Do transmisji używa się światłowodu, a prędkość wynosi 100 Mbps. Całość tworzy podwójna pętla światłowodowa. W przypadku poprawnej pracy sieci wykorzystywany jest tylko jeden kabel, natomiast w razie awarii jednego z urządzeń, sieć dalej działa, gdyż z dwóch pierścieni automatycznie tworzy się jeden omijający uszkodzone urządzenie.

Filtr (ang. filter)

Klucz pozwalający ignorować na liście dyskusyjnej, artykuły na dany temat lub pochodzące od danej osoby.

Finger

Usługa pozwalająca stwierdzić, kto w danej chwili jest zalgowany na danym serwerze. lub zebrać informacje o użytkowniku danego serwera. Przykładowo: finger @ia.pw.edu.pl podaje listę, zalogowanych na serwerze o tym adresie, użytkowników. Natomiast finger chris@ia.pw.edu.pl, podaje informacje o użytkowniku chris na serwerze ia.pw.edu.pl.

Flame

Obraźliwa wiadomość w poczcie elektronicznej lub na liście dyskusyjnej.

Flamer

Osoba generująca obraźliwe wiadmości.

Folder

Kontener zawierający np. zbiór listów. Użytkownik może przerzucać swoją pocztę do definiowanych przez siebie folderów. Każdy użytkownik na serwerze ma też swój folder, w którym umieszczane są przychodzące do niego listy.

Formularz

Dokument internetowy, który pozwala czytelnikowi strony w interakcyjny sposób pobierać lub przesyłać informacje. Przykładem formularza może być ankieta prowadzona przez autora strony, który zbiera od czytelników informacje pewnego typu (np. wiek, płeć, wykonywany zawód, posiadany sprzęt itp.). Formularzem jest strona Ankieta w niniejszym kursie, która zawiera pola wyboru i pola tekstowe.

Forum

Odpowiednik listy dyskusyjnej.

FTP (ang. File Transfer Protocol)

Protokół transmisji plików. Zazwyczaj usługa ftp służy do kopiowania plików z odległej maszyny do lokalnej lub odwrotnie. Działa na zasadzie klient-serwer i przeważnie z usługi korzystamy przy użyciu interaktywnej aplikacji. Zapewnia ochronę przy użyciu haseł dostępu.

Gateway

Komputer lub urządzenie tłumaczące komunikaty przesyłane między dwoma systemami (sieciami) korzystającymi z różnych sposobów kodowania lub formatu danych, czy też protokołów komunikacyjnych. Także: komputer pośredniczący w wysyłaniu zapytań w sieci Internet. Dostawcy usług internetowych stosują często osobne bramki dla przeglądarek WWW, poczty elektronicznej i list dyskusyjnych.

Gopher

System oparty o menu wspomagający poszukiwanie informacji w internecie. Jest to poprzednik WWW, gdyż w chwili obecnej wszelkie możliwości gophera zostały wbudowane w przeglądarki WWW. Z hostami typu gopher można się bez problemów łączyć klientem WWW i czytać je analogicznie do klienta gopher.

GIF

Format graficzny powszechnie stosowany w Internecie. Pliki w formacie GIF są w wysokim stopniu skomprymowane, dzięki czemu zajmują mało miejsca i są szybciej transmitowane w trakcie przeglądania dokumentów WWW, co oszczędza czas i koszt połączeń.

Grupa dyskusyjna (ang. newsgroup)

(Zob. też: Listy dyskusyjne) wyodrębnione formalnie miejsce w którym można wymieniać z innymi osobami informacje i poglądy na określone tematy, zdefiniowane przez zawartość grupy dyskusyjnej. Grupą dyskusyjną nazywamy także osoby urzestniczące w tej wymianie, które dokonały subskrypcji.

Grupa (lista) moderowana

Grupa (lista) dyskusyjna lub lista wysyłkowa kontrolowana przez określoną osobę decydującą jakie informacje mogą być udostępniane użytkownikom.

Hasło (ang. password)

Ciąg znaków znanych posiadaczowi konta, służący do jego autoryzacji przy wchodzeniu do systemu. Znajomość hasła jest niezbędna, aby odpowiedzieć na pytanie o nie np. przy procedurze logowania się.

Hipertekst (ang. hypertext)

System połączeń między dokumentami, pozwalający za pomocą kliknięcia myszką na zaznaczonym obszarze przenosić się w inne miejsce dokumentu lub w ogóle do innego dokumentu.

Home page

Dokument WWW wyświetlany jako pierwszy po połączeniu się pod żądany adres. Także: własna strona użytkownika, strona macierzysta.

Host

Maszyna w sieci posiadająca własny adres IP, nazwę i należąca do domeny. Często także: komputer podłączony do bezpośrednio do Internetu, pozwalający świadczyć usługi internetowe klientom.

Host lokalny (ang. local host)

Nazwa określa komputer z którego łączymy się z inna maszyną - tzw. hostem odległym. Pojęcie to jest względne i zależy od tego, z której strony danego połączenia się znajdujemy.

Host odległy (ang. remote host)

Nazwa określa odległy komputer z którym ustaliliśmy połączenie.

HTML (ang. HyperText MarkUp Language)

Język hipertekstowy używany do tworzenia dokumentów używanych przez WWW. Polecenia tekstowe pozwalają na realizację tzw. linków (odsyłaczy), wyświetlanie różnych fontów, grafiki itp. itd. Obowiązującym standardem jest HTML 4.01.

HTML Help

Format pomocy wprowadzony przez Microsoft w systemie Windows 95. Bazuje na dokumentach HTML, zawiera system nawigacyjny i wyszukiwawczy.

HTTP (ang. HyperText Transfer Protocol)

Jeden z protokołów internetowych, używany do transferu stron WWW.

Internet

Ogólnoświatowa sieć komputerowa, łącząca większość podłączonych do jakiejkolwiek sieci komputerów. Skupia tysiące sieci lokalnych, setki miejskich, miliony komputerów i użytkowników (w 1999 roku jest ich już ponad 1000 mln). W sieci udostępnione są ogromne zasoby do których między innymi należą spisy literatury, kopie obrazów, treści książek, utwory muzyczne, kursy HTML :-), informacje na dowolne tematy itp. itd. Poza tym możliwe jest porozumiewanie się pomiędzy użytkownikami za pomocą poczty elektronicznej oraz programów typu IRC. Dostęp do sieci uzyskuje się łącząc się modmem do lokalnego usłgodwacy internetowego (ang. internet provider), który oferuje dostęp do całej reszty świata lepszymi niż modem łączami.

Internet Provider

Zob. Usługodawca internetowy.

Intranet

Wewnętrzna, wydzielona sieć firmy oparta na rozwiązaniach Internetu.

IP (ang. Internet Protocol)

Protokół dzięki, któremu działa sieć.

IRC (ang. Internet Relay Chat)

Program typu klient-serwer, dzięki któremu osoby z dowolnego miejsca na świecie mogą porozmawiać w czasie rzeczywistym ze sobą. W tym celu łączą się z tzw. IRC Serwerem i dołączają do kanału na którym chcą dyskutować. Możliwe jest również przesyłanie plików pomiędzy rozmówcami.

JavaScript

Język skryptowy obsługujący strony WWW i pozwalający im nadać cechy niedostępne w tradycyjnym HTML, np. reakcje na pewne zdarzenia. JavaScript jest odczytywany przez przeglądarki internetowe dzięki wbudowanemu interpreterowi. Język pełni taką samą rolę jak języki skryptów (czy makropoleceń) w edytorach tekstów - jest narzędziem dedykowanym dla konkretnych zastosowań i poza nimi nie ma racji bytu.

JPG - JPEG

Format graficzny stosowany w Internecie - Zob. GIF.

Katalog

Zob. Folder.

Katalog poczty nadchodzącej (ang. incoming mail folder)

Katalog zawierający pocztę elektroniczną otrzymywaną od innych użytkowników sieci.

Katalog poczty skasowanej (ang. deleted mail folder)

Katalog zawierający tymczasowo (do momentu ostatecznego usunięcia - ręcznego lub automatycznego) skasowane listy elektroniczne.

Katalog poczty wychodzącej (ang. outgoing mail folder)

Katalog zawierający listy elektroniczne przygotowane do wysłania, ale jeszcze nie wysłane.

Katalog poczty wysłanej

Katalog zawierający kopię wysłanej do innych użytkowników poczty elektronicznej.

Klient-serwer (ang. client/server)

Architektura systemu komputerowego, umożliwiająca korzystanie z serwerów baz danych, czy aplikacji. Serwer służy do przetrzymywania danych, przyjmowania zgłoszeń od klientów i świadczenia usług na ich rzecz. Klienci zgłaszają się do serwera z konkretnym zapytaniem i oczekują na odpowiedź. Ułatwiają użytkownikowi sieci zadanie, jeżeli są wyposażone w interfejs graficzny użytkownika. Zasadniczą zaletą architektury klient-serwer jest to, że przez sieć biegną jedynie konkretne odpowiedzi na konkretne pytania, a nie całe pliki, czy aplikacje do wykonania lokalnego, jak to miało miejsce w dawnych architekturach serwerowych.

Kompresja (ang. compression)

Metoda redukcji liczby danych. Istnieją metody kompresji plików "w locie", tzn. przed transmisją plik się komprymuje, a z drugiej strony, przesłany plik, dekomprymuje się. Pozwala to zaoszczędzić na czasie i kosztach transmisji, gdyż jak wiadomo mniej danych przesyła się szybciej. Powszechnie znane i stosowane metody kompresji to ZIP i ARJ.

Konto (ang. account)

Każdy sieciowy system operacyjny pozwala na zakładanie kont użytkownikom. Na definicje konta składa się nazwa użytkownika, hasło, dane o użytkowniku i jego prawa dostępu. Użytkownik nie posiadający konta w danym systemie nie może się do niego dostać, chyba, że korzysta z usługi FTP i przewidziano anonimowego użytkownika.

Kopia poczty elektronicznej (ang. carbon copy)

Kopia listu, wysłana do innej osoby niż odbiorca. Odbiorca listu wie do jakich innych osób zostały wysłane kopie.

Książka adresowa (ang. address book)

Katalog lub lista stron internetowych osób i instytucji w poczcie elektronicznej lub programie wspomagającym nawigację w Internecie.

LAN (ang. Local Area Network)

Sieć lokalna. Grupa komputerów rozmieszczona w niewielkiej odległości od siebie.

Linia dzierżawiona (ang. leased line)

Stałe połączenie telekomunikacyjne pomiędzy dwoma odległymi punktami. Linia taka może mieć różną przepustowość i w zależności od niej cenę. Cena zależy również od długości takiej linii, natomiast nie ma znaczenia liczba przesłanych danych.

Link

Zob. Odsyłacz

Lista

Zob. Wykaz.

Lista subskrypcyjna (ang. subscription list)

Lista osób, które zapisały się do danej listy dyskusyjnej pocztowej.

Lista wysyłkowa (ang. mailing list)

Lista użytkowników sieci, do których ma być wysłana poczta elektroniczna lub artykuł.

Listy dyskusyjne

Coraz bardziej powszechny sposób prowadzenia publicznych rozmów w internecie. Istnieją dwa rodzaje list dyskusyjnych, tzw. Usenet News oraz listy pocztowe. Listy pocztowe działają tak, że osoba, która chce brać udział w dyskusji zapisuje się do listy wysyłając zgłoszenie pod pewien adres i otrzymuje wszystkie teksty przysłane na listę. Jej odpowiedzi są odsyłane do wszystkich uczestników listy. Do list typu Usenet podłączamy się korzystając ze specjalnego programu klienta (newsreadera).

Listserwer (ang. listserver)

Zautomatyzowany system dystrybucji poczty dla potrzeb list dyskusyjnych.

Logowanie (ang. login, logon)

Wejście do sieciowego systemu operacyjnego. Logowanie zazwyczaj polega na podaniu nazwy użytkownika i hasła celem identyfikacji. Hasło powinno być tajne, natomiast nazwa użytkownika może być powszechnie znana.

MAN (ang. Metropolitan Area Network)

Sieć miejska. Łączy sieci lokalne w obrębie miasta. Oparta jest zazwyczaj o główne łącze dużej przepustowości do którego podłączani są klienci.

Marquee

Specjalna animacja, wprowadzona przez Microsoft do języka HTML i interpretowana jedynie przez Microsoft Internet Explorer 2.0. Polecenie Marquee, wraz z parametrami, pozwala wprowadzać do dokumentu "pływający" w poprzek ekranu tekst.

Microsoft Extensions

Zob. Rozszerzenia

MIME (ang. Multi Purpose Internet Mail Extension)

Metoda łączenia kodu binarnego w poczcie elektronicznej.

Modem (ang. MOdulator/DEModulator)

Urządzenie pozwalające na transmisje danych z komputera poprzez linie telefoniczną do drugiego modemu. Modem może być urządzeniem wewnętrznym (w postaci karty) lub zewnętrznym podłączanym kablem do interfejsu w komputerze.

Most (ang. bridge)

Urządzenie sieciowe służące do łączenia segmentów danej sieci. Potrafi filtrować adresy i przepuszczać tylko te pakiety, które są przeznaczone do segmentu po drugiej stronie mostu. Takie działanie odciąża sieć. Ponadto most działa w warstwie łącza danych (ang. data link) modelu ISO/OSI, a więc możliwe jest dzięki niemu połączenie ze sobą sieci w różnych architekturach, np. Ethernet i Token Ring.

MUD (ang. Multi User Dungeon)

Gra rozgrywana poprzez internet. Biorą w niej udział żywi ludzie i to właśnie oni są bohaterami gry. Mogą ze sobą rozmawiać, przekazywać sobie przedmioty, zabijać się itp. itd. Całość przebiega w trybie tekstowym i od gier typu Role Playing różni się tylko tym, że gracze nie widzą się nawzajem, reszta jest podobna.

Nagłówek (ang. header)

Część listu elektronicznego lub artykułu w grupie dyskusyjnej, zawierająca podstawowe informacje o liście (artykule), nadawcy, dacie, temacie, itp.
W dokumencie HTML jest to wyróżniony fragment tekstu, wprowadzany za pomocą specjalnego polecenia, interpretowany przez przeglądarkę za pomocą innej czcionki, zazwyczaj bezszeryfowej. Istnieje sześć stopni nagłówków, różniących się od siebie stopniem pisma. Nagłowków nie należy mylić z tytułem strony, który pojawia się w listwie tytułowej przeglądarki i jest wprowadzany odrębnym poleceniem TITLE.

Nazwa użytkownika (ang. username)

Nazwa użytkownika na serwerze. Nazwa użytkownika jest unikatowa w skali serwera i niezbędna do założenia konta.

Netscape Extensions

Zob. Rozszerzenia

Netiquette

Kodeks dobrych obyczajów, zbiór grzecznościowych zasad postępowania (etykieta sieciowa) w sieci Internet, szczególnie istotny w przypadku grup dyskusyjnych.

NewsSerwer

Komputer obsługujący listy dyskusyjne Usenet News. Do tego celu używa się specjalnego protokołu NNTP.

Numer IP (ang. IP number)

Unikatowy numer identyfikacyjny każdej maszyny podłączonej do internetu. Format numeru IP to cztery ośmiobitowe liczby rozdzielone kropkami. Przykładowy adres IP może wyglądać tak: 148.81.83.98.

Odpowiedź (ang. reply)

Wiadomość elektroniczna wysłana w odpowiedzi na czyjść artykuł lub list, bezpośrednio i wyłącznie do nadawcy.

Odsyłacz (ang. link)

Polecenie, które pozwala czytelnikowi dokumentu hipertekstowego przenieść się do miejsca wskazanego przez punkt docelowy odsyłacza. Odsyłacz jest zazwyczaj sygnalizowany niebieskim kolorem i podkreśleniem. Kliknięcie na nim spowoduje skok do innego miejsca na tej samej stronie, do innej strony WWW, do serwera FTP, wywoła moduł poczty elektronicznej itp.

Pakiet (ang. packet)

Najmniejsza porcja danych przesyłanych w sieci. W protokole TCP/IP dane grupuje się w pakiety, aby ułatwić i przyśpieszyć przesyłanie informacji.

Parser

Specjalny serwis w Internecie, który sprawdza poprawność składniową dokumentu HTML i jego zgodność z oficjalną specyfikacją języka HTML. Użytkownik podaje adres weryfikowanej strony, po czym parser przetwarza zawarte na niej informacje i wyświetla listę błędów wraz z komentarzem. Przykładem parsera jest specjalny serwis W3C, badający zgodność strony ze specyfikacją HTML 4.

Ping

Komenda pozwalająca sprawdzić połączenie internetowe poprzez wysłanie kontrolnego pakietu do i ze zdalnego hosta. Przy uzyskanym połączeniu istnieje możliwość pokazywania statystyk transmisji.

Plik ASCII (ang. ASCII file)

Typ pliku składającego się ze znaków ASCII (ang. American Standard Code for Information Interchange). Każdy znak ASCII jest zapisany za pomocą 7 bitów. Formatu pliku ASCII używa się do wysyłania poczty, artykułów na listach USENET itp.

Plik binarny (ang. binary file)

Typ pliku składającego się z ciągu bitów danych. Pliki tego typu to np. kody programów i zakodowane dane, bezpośrednio nieczytelne dla człowieka. Aby przesłać plik binarny używając e-maila należy go zakodować metodą uuencode, a aby go odczytać - zdekodować metodą uudecode.

Plug-in

Dosł. wtyczka. Program wspomagający przeglądarkę WWW, rozszerzający jej możliwości. Na przykład plug-in Adobe Acrobat Amber pozwala oglądać z poziomu Netscape Navigatora pliki publikacji elektronicznych Acrobata (PDF), czego nie potrafi zrobić sam Navigator. Obecnie istnieje już (w końcu marca br.) ok. 40 programów tego typu, głównie współpracujących z Navigatorem. Pojawiają się jednak także "wtyczki" dla Internet Explorera. Plug-iny pozwalają oglądać pliki animacji, wideo, 3D, virtual reality, dokumenty Worda, grafikę wektorową itd., zwalniając z konieczności posiadania oprogramowania natywnego dla danego typu pliku (np. Corela dla plików CMX czy Worda lub Word Viewera dla DOC) i bardzo wzbogacają możliwości przeglądarki.

Poczta elektroniczna

Zob. E-mail.

Pogawędka (ang. chat)

Bezpośrednia, prowadzona na bieżąco rozmowa dwóch lub więcej użytkowników, prowadzona za pomocą tekstu wpisywanego w specjalnym okienku. Zob. również IRC.

Połączenie (ang. connection)

Skomunikowanie się dwóch komputerów np. w sieci internet. Aby włączyć się do internetu, należy nawiązać połączenie z komputerem już obecnym w internecie.

Port szeregowy (ang. serial port)

Interfejs w komputerze, służący podłączeniu modemu lub drukarki. Zazwyczaj rozróżnia się porty nazwami COM1, COM2, itp.

PPP (ang. Point to Point Protocol)

Internetowy protokół komunikacyjny umożliwiający przesyłanie pakietów danych różnych formatów dzięki pakowaniu ich do postaci PPP. Podobnie jak SLIP także PPP działa poprzez łącze szeregowe. Protokół doskonale nadaje się do pracy z modemem.

Preferencje (ang. preferences)

Zestaw ustawień, pozwalający zdefiniować sposób zachowania programu, np. przeglądarki WWW czy edytora HTML. Zaawansowane przeglądarki pozwalają zdefiniować kilkanaście różnych parametrów, np. stronę początkową, domyślne kolory czcionki i odsyłaczy, wielkość cache'a, częstotliwość odświeżania danych, czcionki dla poszczególnych elementów tekstowych (ważne dla polskiego użytkownika), sposób wczytywania grafiki, aplikacje zewnętrzne obsługujące pewne rodzaje sesji (np. Telnet), aplikacje wspmagające, które są uruchamiane przy napotkaniu w Internecie pliku o nietypowym formacie, język, adresy serwerów poczty elektronicznej i grup dyskusyjnych, hasło, adres zwrotny poczty użytkownika, hasło.

Projekt (ang. project)

W edytorze HTML, zestaw powiązanych ze sobą stron, które będą tworzyć witrynę internetową lub jej fragment. Objęcie grupy stron ramą w postaci projektu ułatwia zarządzanie nimi, przyspiesza ich otwieranie, upraszcza wyszukiwanie informacji i weryfikowanie odsyłaczy, posyłanie na serwer.

Protokół (ang. protocol)

Zbiór sygnałów używanych przez grupę komputerów podczas wymiany danych (wysyłania, odbierania i kontroli poprawności informacji). Komputer może używać kilku protokołów. Np. jednego do komunikacji z jedym systemem, a drugiego z innym. W internecie mamy do czynienia z wieloma protokołami, a najważniejsze z nich to TCP/IP, SLIP, PPP.

Provider

Zob. Usługodawca internetowy.

Przeglądarka WWW (ang. browser)

Program pozwalający przeglądać strony w World Wide Web, w trybie tekstowym lub graficznym. Najpopularniejszym programem jest obecnie Netscape Navigator. Przeglądarki różnią się zakresem interpretowanych znaczników języka HTML i szeregiem dodatkowym możliwości - obsługa dodatkowych aplikacji, nawigacja, konfigurowanie itp.

Ramka (ang. frame)

Specjalny element dokumentu internetowego, wprowadzony w ramach Netscape Extensions i interpretowany jedynie przez Netscape Navigatora (wiadomo też, że będą one widoczne w Internet Explorerze 3.0). Użycie ramek pozwala dzielić ekran dokumentu na kilka odrębnych okienek, zwykle powiązanych ze sobą odsyłaczami, co ułatwia nawigowanie w skomplikowanych konstrukcyjnie dokumentach. Przykładem użycia ramek jest niniejszy kurs - stale widoczna ramka ze spisem treści pozwala szybko sięgać do różnych stron całego kursu, wprowadzanych za pomocą odsyłaczy do drugiej ramki. Użycie ramek nie pozbawia użytkowników innych przeglądarek możliwości czytania dokumentu, dzięki konstrukcji NOFRAMES, która zawiera "lustrzane" odbicie treści ramek.

Repeater

Urządzenie sieciowe pracujące w warstwie fizycznej modelu ISO/OSI. Pozwala na wzmocnienie sygnału w kablu sieciowym, a więc przedłużenie segmentu.

Rlogin (ang. remote login)

Zdalne logowanie się do innego komputera na którym mamy konto, bez konieczności podawania hasła.

Router

Urządzenie działające w warstwie sieciowej modelu ISO/OSI. Pozwala na kierowanie pakietów zgodnie z zawartą w nich informacją adresową. Urządzenie stosuje się do łączenia sieci LAN i sieci rozległych.

RFC (ang. Request for Comment)

Dokumenty opisujące wszelkie standardy związane z internetem. Ich zbiór można znaleźć na wielu serwerach, również w Polsce.

Rozszerzenia (ang. extensions)

Zestawy poleceń wprowadzone do języka HTML przez firmy Netscape i Microsoft (można tutaj także dodać najnowsze rozszerzenia Javy), wykraczające poza standardy HTML 2 i 3. Rozszerzenia obejmują polecenia, realizujące przede wszystkim specjalne efekty, np. kolory komórek i obramowania tabeli, animacja Marquee, migający tekst, ramki, dźwięk w tle, indeksowanie strony, wybór czcionki, applety Javy itd. Rozszerzenia są coraz powszechniej interpretowane przez przeglądarki, a ich tworzenie wspomagane przez coraz większą liczbę edytorów HTML. Rozszerzenia są częściowo wprowadzane do specyfikacji HTML 4.

Serwer

Dedykowany system komputerowy wydzielony z sieci w celu realizowania usług na rzecz innych. Przykładowo mogą to być usługi typu podawanie plików, obsługa drukarek, archiwizacja danych, translacja protokołów, itp.

Shell

Interpreter poleceń. Po zalogowaniu się do systemu zazwyczaj nasze działania nadzoruje proces shella. W zależności od tego jaki to shell, możemy stosować różne polecenia.

Sieć (ang. network)

Grupa komputerów połączona ze sobą w sposób umożliwiający wymianę informacji. Przykładem największej sieci jest internet.

Sieć lokalna

Zob. LAN.

Sieć miejska

Zob. MAN.

Sieć rozległa

Zob. WAN.

Site

Dowolny komputer z którym można się skontaktować w sieci Internet.

Site name

Nazwa komputera w sieci Internet.

Skrypt logowania (ang. login script)

Automatyczna procedura wykonująca uruchamiana podczas logowania się użytkownika do sieci.

Skrzynka pocztowa (ang. mailbox)

Plik w którym są przetrzymywane wszystkie otrzymane, kopie wysyłanych, jeszcze nie wysłane oraz usunięte listy.

SLIP (ang. Serial Line Interface Protocol)

Protokół transmisji poprzez łącze szeregowe. Protokół uzupełnia TCP/IP tak, aby można było przesyłać dane poprzez łącza szeregowe.

Smiley

Także emoticon, specjalny symbol, używany w poczcie elektronicznej oraz irc i listach dyskusyjnych, reprezentujący stan emocjonalny osoby przekazującej wiadomość. Symbol składa się ze znaków dostępnych bezpośrednio z klawiatury.

SNMP (ang. Simple Network Management Protocol)

Protokół zarządzania sieciami komputerowymi. Pozwala na zdalne, aczkolwiek ograniczone, monitorowanie sieci i zdalną konfigurację pewnych elementów.

Strona macierzysta

Zob. Home page.

Strona WWW (ang. Web page)

Dokument zapisany w formacie HTML, dostępny do powszechnego użytku w sieci Internet poprzez przeglądarki WWW.

Strona początkowa

Strona automatycznie wczytywana po uruchomieniu przeglądarki WWW. Netscape Navigator pozwala ustalić stronę początkową (home page), ale jednocześnie uruchamiać przeglądarkę z pustą stroną, bez konieczności łączenia się z siecią. Jest to wygodne np. wtedy, gdy sami konstruujemy dokument internetowy i kontrolujemy jego wygląd w pracującej w tle przeglądarce.

Subskrypcja

Przyłączenie się (bezpłatne) do istniejącej grupy dyskusyjnej. Wymaga to wybrania odpowiedniego serwera (np. news.nask.org.pl), przejrzenia dostępnych tam grup dyskusyjnych i zaznaczenia tych, które zamierzamy regularnie czytać.

Suite

Zob. Zestaw internetowy

Sygnatura (and. signature)

Podpis użytkownika, wstawiany pod treścią listu lub artykułu; zawiera zazwyczaj imię i nazwisko, a niekiedy także dodatkowe informacje identyfikujące, np. adres elektroniczny, firmę, tytuł, stanowisko, itp.

System wyszukiwawczy

Narzędzie do wyszukiwania informacji w Inernecie, oparty na zindeksowanych danych; bardziej zaawansowane systemy pozwalają wykorzystywać warunki logiczne i ograniczające. Największymi i najszybszymi systemami w Internecie są HotBot i Alta Vista, indeksujące dane z kilkudziesięciu mln stron internetowych, dokonując "obrotu" w ciągu 1-2 tygodni. Inny duży system - Lycos - gromadzi dane z ponad 10 mln stron.
Istnieją też systemy off-line - przykładem jest uproszczona baza Lycos na dysku kompaktowym, dostarczana z programem Internet Mania firmy Corel, która zawiera indeks ok. 400 tys. ważniejszych stron internetowych. System taki pozwala wyszukiwać informacje bez konieczności łączenia się z siecią.

Szyfrowanie (ang. encrypting)

Przekształcanie informacji do postaci nieczytelnej, dla zapewnienia jej poufności. Szyfrowanie wymaga dostarczenia klucza do odszyfrowania informacji przez odbiorcę.

Ślepa kopia poczty elektronicznej (ang. blind carbon copy)

Kopia listu wysłana do innej osoby, niż odbiorca poczty. Odbiorca listu nie wie, do jakich innych osób zostały wysłane kopie.

Tabela

Element dokumentu internetowego, pozwalający wprowadzać informacje w bardziej usystematyzowany sposób. Tabela składa się z kolumn i wierszy (zwykle obramowanych), które tworzą sieć komórek. Do komórek wprowadza się zazwyczaj dane liczbowe lub krótkie informacje tekstowe. Tabele mogą także posłużyć do symulowania szpalt.

Tag

Zob. Znacznik

TAR (ang. Tape ARchive)

Format archiwizacji plików w systemach Unix.

TCP/IP

Protokół komunikacyjny używany przez wszystkie komputery podłączone do Internetu.

TELNET

Program pozwalający na zdalne logowanie się do innego komputera i emulowanie zawartości jego ekranu tekstowego na ekranie maszyny lokalnej.

Temat (ang. subject)

Część nagłówka listu elektronicznego lub artykułu, zawierająca informację o temacie listu lub arykułu. Temat pozwala odbiorcy szybko zorientować się w charakterze informacji.

Token Ring

Jeden ze standardów sieci lokalnych. Działa w oparciu o przesyłanie tokena w kablu w formie pierścienia. Pierwszy standard przewidywał przesyłanie z szybkością 4 Mb/s, natomiast w obecnych sieciach osiągana prędkość to 16 Mb/s.

Tytuł

W dokumencie HTML jest to ciąg znaków, który przeglądarka WWW wyświetla w swojej belce tytułowej (w naszym kursie jest to napis "Kurs języka HTML"). Tytułu nie należy mylić z nagłówkami, które są wprowadzane do treści dokumentu.

Unix

System operacyjny stosowany dawniej na komputerach typu mainframe, a teraz nawet na personal. Na początku internet bazował na systemach unixowych, ale w chwili obecnej do połączeń można używać nawet PC pracujący w DOS lub Windows czy też Macintosh.

Upload

Przesłanie pliku z komputera lokalnego na odległy.

URL (ang. Uniform Resource Locator)

Próba standaryzowania formatu zapisu adresów i lokacji w internecie. Najczęściej używany dla opisania stron WWW. Przykładowe URL-e to: ftp://ftp.funet.fi/, http://www.gazeta.pl/, news://news.nask.org.pl/, mailto:pawel.wimmer@lupus.waw.pl.

USENET, USENET NEWS

Listy dyskusyjne w internecie. Nie są to listy rozsyłane pocztą do wszystkich zainteresowanych użytkowników, ale usługa typu klient-serwer. Osoba, która chce dyskutować podłącza się do tzw. News Serwera i czyta żądane listy.

Usługodawca inernetowy (ang. internet provider)

Dostawca usług internetowych. Zazwyczaj firma posiadająca szybkie łącze ze światem i wiele podłączeń telefonicznych (numerów dostępowych). Modemem podłączamy się do takiej firmy i dzięki niej łączymy się z dowolnym miejscem na świecie za cenę połączenia lokalnego. Usługodawca internetowy zazwyczaj oferuje szeroką gamę usług za które pobiera odpowiednie opłaty, choć wiele z nich jest oferowanych niekiedy za darmo (np. konta pocztowe, liczniki, statystyki, książki gości itp.)

UUCP (ang. Unix-to-Unix Copy)

Protokół służący dawniej do przesyłania poczty przy pomocy połączeń modemowych typu dial-up. Co jakiś czas dane maszyny łączyły się ze sobą dzwoniąc i przekazując wzajemnie oczekującą pocztę.

Uudecode

Metoda dekodowania plików ASCII do postaci binarnych, jeżeli wcześniej zakodowano je poprzez uuencode.

Uuencode

Metoda kodowania plików binarnych do postaci plików ASCII. Używając tej metody możliwe jest przesyłanie plików binarnych za pomocą poczty elektronicznej.

W3=World Wide Web

Walidacja

Proces weryfikowania poprawności składniowej dokumentu HTML. Wyróżnia się sprawdzanie poprawności składniowej połączone z kontrolą zgodności z oficjalną specyfikacją HTML, oraz sprawdzanie wyłącznie poprawności składniowej, nawet jeśli użyte polecenia wykraczają poza oficjalny HTML. W pierwszym przypadku stosowane są zazwyczaj serwisy sieciowe (tzw. parsery), w drugim na ogół specjalne programy instalowane na dysku (np. CSE 3310 HTML Validator).

WAN (ang. Wide Area Network)

Sieć złożona z komputerów znajdujących się w dużych odległościach od siebie (np. sieć internet). Wymagane jest zaangażowanie publicznej sieci telekomunikacyjnej. Sieć rozległa łączy sieci lokalne i miejskie.

Wątek (ang. thread)

Część artykułów w grupie dyskusyjnej, dotycząca tego samego tematu.

Wtyczka

Zob. Plug-in.

WWW (ang. World Wide Web)

Światowa pajęczyna. Rodzaj usługi polegającej na łączeniu się z różnymi miejscami na świecie za pomocą interfejsu graficznego lub tekstowego i oglądaniu tak zwanych stron WWW. Główną zaletą usługi jest jej bardzo wygodny interfejs, a co za tym idzie prosty sposób poruszania się po sieci i znajdowania dowolnych informacji.

Wykaz

Element dokumentu internetowego, składający się z kolejnych wierszy (punktów wykazu), zazwyczaj równoważników zdań. Stosowane są wykazy uporządkowane (wiersze są numerowane) i nieuporządkowane (opatrzone znakiem graficznym - kółeczkiem, kwadratem). Wykazy są przydatne przy tworzeniu hipertekstowego spisu treści czy wyliczaniu jakichś elementów.

Zakładka (ang bookmark)

Oznakowanie miejsca w Internecie, do którego chcemy szybko sięgnąć w następnych sesjach. Kliknięcie na zakładce pozwala wykonać skok do jakiegoś miejsca, zwalniając z konieczności ręcznego wpisywania adresu lub przechodzenia do niego poprzez inne strony. Zakładki pełnią rolę podręcznej książki adresowej, a w codziennej pracy wystarcza zazwyczaj kilkanaście-kilkadziesiąt zakładek. Istnieją też programy wspomagające, które służą do budowania obszernych i bardzo wygodnych w obsłudze książek adresowych - przykładem jest SmartMarks, współpracujący ściśle z Netscape Navigatorem.

Załącznik (ang. attachment)

Przesyłka w postaci pliku, dołączana do poczty elektronicznej, wysyłana zwykle dla oszczędzenia czasu w postaci skomprymowanej.

Zestaw internetowy (ang. Internet suite)

Zintegrowany zestaw programów obsługujących Internet. Zestawem jest np. Microsoft Internet Suite, Netscape Communicator, Quarterdeck Internet Suite i Delrina Cyberjack, które zawierają programy do obsługi WWW, FTP, poczty elektronicznej, grup dyskusyjnych itp. Zestawy są na ogół programami znacznie większymi objętościowo od zwykłych przeglądarek WWW i mogą należeć do kategorii oprogramowania komercyjnego.

Znacznik (ang. tag)

Polecenie języka HTML, wstawiane do dokumentu internetowego, które jest następnie interpretowane we właściwy sposób przez przeglądarkę WWW. Na przykład polecenie <P> powoduje utworzenie nowego akapitu, oddzielonego od poprzedzającego go elementu (np. tekstu) interlinią, polecenie <HR> powoduje wstawienie do dokumentu poziomej linii itd. Przeglądarki WWW różnią się zakresem interpretowanych znaczników, a największe możliwości oferuje tutaj Netscape Navigator.

Znaki specjalne (ang. special characters)

W szerokim rozumieniu jest to zestaw znaków (na ogół niedostępnych bezpośrednio z klawiatury) wprowadzanych do dokumentu HTML w specjalny sposób (np. ", &, < >, Ł, §, ©, ®, µ, ś), z użyciem ich kodów. Niektóre znaki (np. nawiasy ukośne) są kodami sterującymi w dokumentach HTML, a więc ich odzwierciedlenie w dokumencie wymaga innego sposobu wprowadzenia.